Kultura lendzielska

To naddunajska kultura neolitu i eneolitu (połowa IV tysiąclecia – koniec III tysiąclecia p.n.e.). Nazwę wzięła od stanowiska Lengyel na Węgrzech. Zmieniającym się zasięgiem obejmowała obszar dzisiejszej północnej Serbii, zachodnich Węgier, południowo-zachodniej Słowacji, Dolnej Austrii, Czech, Polski i południowych Niemiec, z reguły tworząc jedynie wyspowe skupiska na żyznych obszarach lessowych. Ze względu na znaczne zróżnicowanie terytorialne (liczne grupy) i złożoność fazową określana jest często mianem lendzielskiego kompleksu kulturowego. Ukształtowała się na podłożu tzw. horyzontu przedlendzielskiego, na który złożyły sie żeliezowskie elementy kultury ceramiki wstęgowej rytej oraz elementy kultury Vinc’a.

Wyróżnia się 5 podstawowych faz chronologicznych w rozwoju kultury lendzielskiej, wydzielonych głównie na podstawie zmian zasięgu i ceramiki – przejście od naczyń malowanych w pierwszych 3 fazach do niemalowanych w fazie IV i V, zdobionych głównie guzkami. Do form przewodnich ceramiki zalicza się: naczynia dwustożkowate, amforki gruszkowate, puchary na pustej nóżce (stożkowatej i esowatej), misy stożkowate i profilowane.

Należy wiedzieć, że w inwentarzu krzemiennym znamienne jest przechodzenie od półtylcowych zbrojników sierpowych do większych wiórów (między innymi wiórowce). Ponadto używane były między innymi rylce, drapacze, tylczaki i przekłuwacze. Występowały liczne wyroby kościane (szydła, ozdoby). Znana jest lendzielska plastyka figuralna antropo- i zoomorficzna. W ostatnich fazach pojawiła się metalurgia miedzi (również import wyrobów kultury nadcisańskiej). W kulturze lendzielskiej następowała ewolucja form budownictwa – przejście od długich (kilkudziesięciometrowych) prostokątnych domostw słupowych, poprzez charakterystyczne trapezowate, do niewielkich jednorodzinnych chat kwadratowych, prostokątnych i półziemianek w ostatnich fazach.

Prócz osad otwartych istniały osady typowo obronne (z rowami, wałami i palisadami). Podstawą bytu przedstawicieli kultury lendzielskiej była uprawa ziemi (doliny rzek i terasy nadzalewowe) i hodowla zwierząt. Zajmowali się także pozyskiwaniem soli. Zmarłych grzebali w pozycji skurczonej w owalnych jamach na dużych cmentarzyskach lub w obrębie osad. Warto dodać, że rozwój kultury lendzielskiej związany był ściśle z wpływami kultury nadcisańskiej (polgarskiej), z którą tworzyła wiele zespołów o charakterze mieszanym, wykazującym cechy obu kultur.

Rozmaite wydarzenia kulturalne i ciekawe muzea znajdziesz też na stronie https://halokielce.pl, gdzie publikujemy podobne tematy regularnie.